رادیولوژی چیست و چه کاربردی دارد ؟
پرتو پزشكی بر حسب این که از چه عاملی در آن استفاده میشود به دو رشته تخصصی بزرگ تقسیم میشود : یکی پزشکی هستهای که اساس کار آنها روی مواد رادیواکتیو است و ديگري راديولوژی كه مبنای ان اشعه ايكس است و ويژگی های اين دو روش با هم متفاوت است .
کشف اشعه ایکس توسط , ویلهلم کنراد رونتگن و همزمان با آغاز Musculoskeleta Radiology بود .
بطوری که اولین رادیوگرافی از انسان ، از دست خانم Bertha ، همسر رونتگن ، در ۲۲ دسامبر ۱۸۹۵ بعمل آمد . رونتگن دراولین روز سال ۱۸۹۶ گزارشی از تحقیقات اولیه خود و اولین تصویر X-Ray را به دانشگاه های اروپا فرستاد که باعث شور و هیجان خاصی شد . او در ۱۳ ژانویه در یک نمایش اختصاصی و غیر رسمی دستاورد خود را به نمایش گذاشت.
بعداز اصرارهای زیاد از طرف دانشگاه ها، رونتگن ، در ۲۳ ژانویه ۱۸۹۶ درسالن سخنرانی انستیتو فیزیک Wurzburg درهمان ساختمانی که در ۱۸ نوامبر ۱۸۹۵ اشعه ایکس را کشف کرده بود درمورد کشف خود سخنرانی کرده از دست پرفسور آناتومی آقای von Kolliken ، رادیوگرافی کرد که باعث شد پرفسور، رونتگن را مورد تمجید و ستایش قرار بدهد و پیشــنهاد کــرد که پــدیـده جدید را اشعه رونتگن بنامند . بــنابراین توسط تصویربرداری از دست با استفاده از اشعه ایکس ، رشته تخصصی پزشکی رادیولوژی و زیر رشته تخصصی Musculoskeleta Radiology همزمان بوجود آمدند .
کاربردهای رادیولوژی :
معمولا اولین ارزیابی از بیمار ، رادیولوژی است . مهمترین کاربرد رادیولوژی در موارد زیر خلاصه می شود :
:: – عکس از ریه که در واقع شناسنامه سلامت فرد است.
:: – بررسی های ساده و سریع از شکم ، مری ، معده ، روده ، کلیه ها ، لوزه سوم ، سنگ های کلیه و…
:: – تشخیص شکستگی ها که از بهترین روش های تشخیصی است
:: – عکس های رنگی با کنتراست از مری ، معده ، کلیه و…
شکل کلی دستگاه های رادیولوژی بسته به اینکه به چه منظوری (تشخیصی یا درمانی) ساخته شده باشند ، فرق میکند ولی بطور کلی در یک دستگاه رادیولوژی عمومی لامپ تولید کننده اشعه ایکس با بازویی به پایهای که میتواند در مسیرهای مختلف حرکت کند وصل شده تا بتوان اشعه ایکس را بطور دلخواه در جهات متفاوت متمرکز نمود .
با تنظیم شرایط الکتریکی ( بسته به اندام مورد نظر و وزن فرد ) میزان تابش پرتو رنتگن تعیین می شود . فیلمی در مسیر خروج پرتوها قرار می گیرد و بسته به میزان عبور اشعه از بافت های مختلف تا حدودی تفکیک می شوند . در موارد خاص رادیوگرافی با مواد کنتراست انجام می شود که با وارد نمودن مواد حاجب به بدن، تمایز بافتی بهتری ایجاد خواهد شد. معمولا اولین ارزیابی پاراکلینیک از بیمار ، رادیولوژی است . مهمترین کاربرد رادیولوژی در موارد زیر خلاصه می شود؛
:: عکس از ریه که در واقع شناسنامه سلامت ریه است.
:: تعیین سن استخوانی جهت ارزیابی وضعیت رشد.
:: بررسی های ساده و سریع از شکم ، روده ، بررسی سنگ های کلیه، اندامها ، بررسی لوزه سوم ،سینوس ها، فک و دندان،
:: تشخیص شکستگی های استخوانی ، تشخیص پارگی روده ها که در این موارد از بهترین روش های تشخیصی است.
:: عکس های رنگی با کنتراست جهت ارزیابی؛ مری، معده، روده ها، کلیه ها، مثانه، مجرای ادراری، بررسی رفلاس ادراری و رفلاکس معده، بررسی چسبندگی لوله رحمی(HSG)، کاورنوزوگرافی جهت بررسی نازایی و…